Aktualności i wydarzenia
Światowy Dzień DNA, 25.04.2021
- Szczegóły
„Wielkie odkrycia naukowe mają zdolność przemiany naszego życia, stawiają także przed nami nowe i trudne wyzwania. Odkrycie struktury DNA przez Cricka i Watsona w Cambridge w 1953 roku pozwoliło ludzkości na poznanie mapy ludzkiego ciała i całej natury ożywionej w stopniu jakiego sobie wcześniej nie wyobrażaliśmy” to słowa wypowiedziane przez Sir Michaela Pakenhama, Ambasadora Wielkiej Brytanii w Polsce w 2003 roku z okazji 50 rocznicy odkrycia budowy DNA. Obecnie obchodzimy 68 rocznicę – 25 kwietnia uznano za Światowy Dzień DNA. Duet brytyjsko-amerykański - Francis Crick i James Watson we współpracy z Rosalind Franklin i Maurice’m Wilkinsem dokonali odkrycia uważanego za przełomowe dla XX wieku. Ten międzynarodowy zespół pracujący w Laboratorium Cavendisha na Uniwersytecie w Cambridge odkrył strukturę DNA, najważniejszego składnika każdego organizmu na Ziemi. W kwietniu 1953 roku ukazał się w czasopiśmie Nature artykuł dotyczący struktury DNA (tom 171, strony 731-738). Francis Crick jeszcze przed opublikowaniem przełomowej pracy, w barze The Eagle w Cambridge oznajmił w porze lunchu, że wspólnie z Jamesem Watsonem odkryli język życia, miało to miejsce 28 lutego. „Chcielibyśmy zaproponować strukturę soli kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA), struktura ta ma nowatorskie cechy, niezwykle interesujące z biologicznego punktu widzenia, nie umknęło naszej uwadze, że specyficzne łączenie w pary, które od początku postulowaliśmy, sugeruje możliwy mechanizm kopiowania materiału genetycznego”. Francis Crick – dzięki swoim osiągnięciom w badaniu DNA, został najbardziej wpływowym teoretykiem w nowej dziedzinie biologii molekularnej. W latach 70-tych przeniósł się do Kalifornii, gdzie zajął się pracą w dziedzinie neurobiologii. James Watson - współpracownik Cricka przy pracy nad odkryciem struktury DNA wychowywał się w Chicago i powrócił do USA po latach spędzonych w Cambridge. Był pierwszym dyrektorem amerykańskiego projektu poznania genomu człowieka. Profesor Ryszard Słomski miał możność spotkania się z Jamesem Watsonem na Kongresie w Berlinie w 1997 r.
W badaniach brali udział również Rosalind Franklin i Maurice Wilkins. Rosalind Franklin, specjalistka w dziedzinie chemii i krystalografii działała w King’s College w Londynie. Zmarła na raka w 1958 roku, w wieku zaledwie 38 lat. Maurice Wilkins pochodził z Nowej Zelandii, był fizykiem, który przekwalifikował się na biologa. W latach 50-tych udoskonalił wiele aspektów modelu DNA. W 1962 roku razem z Crickiem i Watsonem otrzymał nagrodę Nobla. Nagroda Nobla przyznawana jest dla zespołu, który może liczyć tylko trzy osoby, przedwczesna śmierć Rosalind Franklin rozwiązała ten problem. Obecnie potrafimy szeroko wykorzystywać nowoczesne metody, które mają służyć dalszemu postępowi. Wystarczy tutaj przytoczyć uzyskiwanie monoklonalnych przeciwciał, włączanie i wyłączanie funkcji komórek i klonowanie. Miałam wspólnie z prof. Słomskim możność poznania dwóch uczestników klonowania owcy Dolly profesora Keith’a Campbella i profesor Angelikę Schnieke. Od ponad 40 lat potrafimy sekwencjonować DNA, tempo poznawania DNA w ostatnich latach bardzo wzrosło po opracowaniu wysoce przepustowych analiz tzw. sekwencjonowania nowej generacji. Profesor Antoni Horst od chwili utworzenia Zakładu Genetyki Człowieka PAN dążył do rozwijania badań DNA i RNA.
W ostatnim czasie uczestniczyłam w badaniach poznańskich pięcioraczków. Przeprowadzono badania genetyczne maluchów z plam krwi do badań przesiewowych. Dla każdego z nich wykonano 16 oznaczeń. Nie zaobserwowano żadnych odstępstw od praw genetyki. Wszystkie dzieci pochodzą z naturalnych zapłodnień pięciu komórek jajowych.
Genetyka jest nie tylko znaczącym fundamentem medycyny, ale również jej przyszłością i coraz częściej będzie korzystała z badań genetycznych. Wkrótce okaże się czy medycyna szyta na miarę jest możliwa bez genetyki? Czy w przyszłości badania genetyczne staną się elementem, który nie tyle wspomaga medycynę, co jest jej niezbędnym elementem składowym. Uważam, że utworzenie Dnia DNA jest bardzo cenną inicjatywą.
Marlena Szalata
Sekretarz Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN
Stanowisko Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN w kwestii testów genetycznych wykrywających obecność SARS-CoV-2 z dnia 12 czerwca 2020 roku
- Szczegóły
Komitet Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN od początku nowej kadencji intensywnie włączył się w dyskusję na temat metod walki z pandemią SARS-CoV-2, z metodami genetycznymi na czele. W swych szeregach skupia najwybitniejszych krajowych specjalistów w tym zakresie. Obecny stan rozwoju epidemii w Polsce skłania Prezydium Komitetu do przedstawienia konkluzji w tej materii:
1. Na obecnym stanie wiedzy liczba potwierdzonych przypadków zakażenia koronawirusem zależy od tego, na ile faktycznie przeprowadzane są masowe testy genetyczne wykrywające zakażenie SARS-CoV-2. Testowanie jest jedynym obiektywnym sposobem oceny epidemii i jej ewolucji. Wykrywanie bezobjawowych nosicieli stanowi krytyczny element prowadzący do przerwania łańcucha transmisji poziomej. Skuteczna polityka w tym zakresie, poza oczywistym zyskiem w zakresie zdrowia publicznego, prowadzi do znacznych oszczędności w skali makroekonomicznej.
2. Wg najnowszych danych European Center for Disease Prevention and Control (ECDC) Polska jest jednym z dwóch krajów europejskich, w których poziom zakażenia nadal rośnie. Stąd ciągle niepokojąco mała liczba testów genetycznych SARS-CoV-2 wykonywana w Polsce powinna zostać radykalnie zwiększona na poziomie całej populacji, nie tylko w obszarach już zidentyfikowanych ognisk zakażenia. W obliczu aktywnej transmisji poziomej zapewne będą one pojawiać się nadal, w sposób nie zawsze dający się przewidzieć.
3. Testy na masową skalę powinny być przeprowadzane przez właściwe laboratoria, zidentyfikowane z listy laboratoriów COVID-19 Ministerstwa Zdrowia; z obecnych na niej (stan na 10.06.2020) 153 podmiotów, tylko niektóre są w stanie i są chętne wykonywać testy w systemie wysokoprzepustowym.
4. System analizy genetycznej SARS-CoV-2 powinien zostać centralnie zharmonizowany logistycznie w skali kraju – obecnie niektóre regiony, z ogniskami zakażeń włącznie, cierpią z powodu braku możliwości sprawnego wykonywania testów, podczas gdy w innych regionach właściwie przygotowane laboratoria nie wykorzystują swej mocy przerobowej. Zwiększenie liczby próbek kierowanych na badania jest absolutnym wymogiem chwili.
5. Wskazane laboratoria powinny zostać w trybie natychmiastowym dofinansowane z centralnej puli rezerwy rządowej celem istotnego podniesienia ich wydolności diagnostycznej. Z tego samego źródła powinny zostać sfinansowane badania wszystkich osób, które z racji wykonywanego zawodu mają styczność z zakażeniem SARS-CoV-2; badania takie powinny być wykonywane cyklicznie, w racjonalnie ustalonych odstępach czasowych.
Komitet Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN deklaruje pełną gotowość doradczą w przedmiotowej tematyce.
Przewodniczący Komitetu
Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN
prof. dr hab. med. Michał Witt
STANOWISKO KGCiPM PAN dotyczące nadużywania problematyki genetycznej w dyskursie publicznym
- Szczegóły
STANOWISKO
Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN
dotyczące nadużywania problematyki genetycznej w dyskursie publicznym
z dnia 29 października 2020 roku
Członkowie Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN, reprezentujący polskie środowisko profesjonalistów medycznych działających w szeroko rozumianym obszarze genetyki człowieka, kategorycznie sprzeciwiają się wszelkim próbom poza merytorycznego zawłaszczania problemów genetyki i używania ich jako narzędzia walki politycznej. Zajmując się genetyką medyczną zawodowo, z codziennych kontaktów z chorymi wiemy jak trudnej, delikatnej i często bolesnej materii ona dotyczy. Pamiętać trzeba, że każda choroba genetyczna zawsze jest chorobą całej rodziny, bez względu na to u ilu jej członków się manifestuje. Często pociąga za sobą daleko idące skutki psycho-społeczne, z dyskryminacją i stygmatyzacją włącznie. Antagonizowanie stanowisk światopoglądowych z użyciem argumentacji z zakresu genetyki medycznej stanowi nieetyczne jej nadużycie, zawsze odbijające się na losie i tak już bardzo poszkodowanych rodzin ryzyka genetycznego.
Obecna sytuacja, w której próbuje się ograniczyć wolność decyzji kobiet co do urodzenia lub nie urodzenia dziecka chorego, jest tego wielce niepokojącym przykładem. Proponowane regulacje prawne praktycznie likwidują możliwości korzystania z diagnostyki prenatalnej, dotąd i tak funkcjonującej w Polsce w nikłym zakresie, a uznawanej na świecie za rutynowe narzędzie diagnostyczne służące, w uzasadnionych przypadkach, do zapewnienia komfortu psychicznego przyszłym matkom. Ponieważ najwyżej 5% badanych ciąż obarczonych jest identyfikowalnymi prenatalnie uszkodzeniami, wykonywanie takiej diagnostyki stanowi działanie wybitnie prorodzinne, w efekcie przekładające się na tak pożądane zwiększenie dzietności. Stąd kolejnym nieakceptowalnym nadużyciem jest posługiwanie się określeniem „aborcja eugeniczna”, którego mająca historyczne korzenie pejoratywność stoi w jawnej sprzeczności ze stanem faktycznym, przyczyniając się jedynie do eskalacji społecznych emocji i podgrzewania atmosfery konfrontacyjnej. Również wszelkie próby kategoryzowania chorób genetycznych na bardziej i mniej obciążające nie mają żadnego uzasadnienia merytorycznego i świadczą o nieznajomości podstawowych zasad, którymi kieruje się genetyka kliniczna.
Komitet w pełni solidaryzuje się ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka (PTGC) z dn. 27 października br. dotyczącego analogicznych kwestii.
Pierwsze posiedzenie KGCiPM PAN, koronawirus, Warszawa 9.03.2020
- Szczegóły
W dniu 9.03.2020 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN, na którym prof. dr hab. Witold Rużyłło wręczył członkom nominacje na kadencje 2020-2023. Na przewodniczącego Komitetu został wybrany prof. Michał Witt, dyrektor Instytutu Genetyki Człowieka PAN, wiceprzewodniczącym został prof. Jerzy Bal z Instytutu Matki i Dziecka, a w skład Prezydium weszli prof. dr hab. Andrzej Pławski i prof. dr hab. Ryszard Słomski z Instytutu Genetyki Człowieka PAN oraz sekretarz naukowy dr hab. Marlena Szalata z Katedry Biochemii i Biotechnologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Prof. Rużyłło wręczył prof. Słomskiemu podziękowania za dotychczasowe przewodniczenie Komitetowi przez trzy czteroletnie kadencje. Ponadto prof. Słomski został wybrany Honorowym Przewodniczącym Komitetu. Skład Komitetu poszerzono o specjalistę, prof. IGC PAN dr hab. Natalię Rozwadowską z Instytutu Genetyki Człowieka PAN, która od kilku lat współpracuje z International Council for Laboratory Animal Science (ICLAS).
W części drugiej dr Marek Posobkiewicz, Główny Inspektor Sanitarny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawił aktualne problemy dotyczące koronawirusa i walki z nim na świecie i w Polsce. Wykład spotkał się z dużym zainteresowaniem i dyskusją. Z kolei prof. Ryszard Słomski przedstawił doniesienie o możliwościach zastosowania modyfikowanych nanofiltrów do walki z koronawirusem.
Prof. Słomski wskazał, że można wykorzystać nanoprzędzenie i modyfikacje filtrów z badań wykonanych w projekcie Nanomitex w Poznaniu wykorzystano kontrolne cząstki wirusowe jak i aktywne patogenne wirusy.
Koronawirus SARS-CoV-2
- Szczegóły
Koronawirusy (CoV) to duża rodzina wirusów, które powodują choroby, od zwykłego przeziębienia do poważniejszych chorób, takich jak Blisko Wschodni zespół oddechowy (MERS-CoV) i zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS-CoV). Nowy koronawirus (nCoV) to szczep, który nie został wcześniej zidentyfikowany u ludzi, prowadzi do wystąpienia choroby nazwanej COVID-19. Koronawirusy są odzwierzęce, są przenoszone między zwierzętami i ludźmi. Szczegółowe badania wykazały, że SARS-CoV został przeniesiony z pagumy chińskiej (łaskun chiński, Paguma larvata) na ludzi, a MERS-CoV z dromaderów na ludzi. Kilka znanych koronawirusów, które nie zainfekowały jeszcze ludzi krąży u zwierząt.
31 grudnia 2019 r. WHO została zaalarmowana o kilku przypadkach zapalenia płuc w mieście Wuhan w chińskiej prowincji Hubei. Wirus nie jest podobny do żadnego innego znanego wirusa. To wzbudziło obawy, ponieważ nie wiadomo, jak wpływa na ludzi. Tydzień później, 7 stycznia 2020 r., chińskie władze potwierdziły, że zidentyfikowały nowego wirusa. Nowy wirus został tymczasowo nazwany „2019-nCoV”, a od 12 lutego 2020 jest znany jako koronawirus ostrego zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 (SARS-CoV-2, severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) i prowadzi do wystąpienia choroby nazwanej COVID-19. WHO współpracuje z chińskimi władzami i globalnymi ekspertami od dnia poinformowania, aby dowiedzieć się więcej o wirusie, w jaki sposób wpływa on na ludzi i w jaki sposób można go leczyć.
Typowe objawy infekcji obejmują objawy ze strony układu oddechowego, gorączkę, kaszel, duszność i trudności w oddychaniu. W cięższych przypadkach infekcja może powodować zapalenie płuc, ciężki ostry zespół oddechowy, niewydolność nerek, a nawet śmierć.